Prawo do łagodzenia bólu porodowego

Wyobrażenia na temat porodu oraz bólu z nim związanego, spędzają sen z powiek niejednej kobiecie, która oczekuje na narodziny dziecka.

Ten lęk, w połączeniu z tym jak – my pacjentki – jesteśmy traktowane na oddziałach ginekologiczno-położniczych – niekiedy bywa nie do opisania.

Tym razem więc, chciałabym zdjąć z Twoich barków – choćby niewielką – część tego lęku.

W jaki sposób?

Poprzez, poinformowanie Cię o kolejnym z przysługujących każdej pacjentce praw.

Prawo do łagodzenia bólu porodowego

Zgodnie z treścią art. 20a Ustawy o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta:

Pacjent ma prawo do leczenia bólu. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych jest obowiązany podejmować działania polegające na określeniu stopnia natężenia bólu, leczeniu bólu oraz monitorowaniu skuteczności tego leczenia.

Musisz jednak wiedzieć, że prawo kobiety do łagodzenia bólu uregulowane zostało nie tylko w ustawie o prawach pacjenta.

Szczegółowe zapisy znajdziemy bowiem w najważniejszym – z punktu widzenia kobiety w okresie okołoporodowym – akcie prawnym, tj. w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej.

W powyższym rozporządzeniu poświęcono, aż cały rozdział [rozdział VII] na zagadnienie łagodzenia bólu.

Powinnaś wiedzieć, że:

• rodzącej przyjmowanej do podmiotu wykonującego działalność leczniczą w celu porodu przekazuje się, w sposób dla niej zrozumiały, informację o przebiegu porodu, metodach łagodzenia bólu porodowego i ich dostępności w tym podmiocie;
• osoby sprawujące opiekę nad rodzącą uzgadniają z nią sposób postępowania mającego na celu łagodzenie bólu porodowego, z uwzględnieniem stanu klinicznego oraz gradacji metod dostępnych i stosowanych w podmiocie wykonującym działalność leczniczą, oraz zapewniają rodzącej wsparcie w ich zastosowaniu, uwzględniając jej zdanie w tym zakresie;
• łagodzenie bólu porodowego obejmuje metody niefarmakologiczne i farmakologiczne;
• osoby sprawujące opiekę nad rodzącą odnotowują podejmowane działania mające na celu łagodzenie bólu porodowego oraz ocenę stanu rodzącej i płodu w karcie obserwacji przebiegu porodu oraz w przypadku zastosowania analgezji regionalnej – w karcie przebiegu znieczulenia.

Niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego

W przypadku niefarmakologicznych metod łagodzenia bólu porodowego, chciałabym abyś wiedziała, że obejmują one m.in.:

• utrzymanie aktywności fizycznej rodzącej i przyjmowanie pozycji zmniejszających odczucia bólowe, w szczególności: spacer, kołysanie się, przyjmowanie pozycji kucznej lub pozycji wertykalnych z wykorzystaniem sprzętów pomocniczych, w szczególności takich jak: gumowa piłka, worek sako, drabinki, materac, sznury porodowe, krzesło porodowe;
• techniki oddechowe i ćwiczenia relaksacyjne;
• metody fizjoterapeutyczne, w tym: masaż relaksacyjny, ciepłe lub zimne okłady w okolicach odczuwania bólu, przezskórną stymulację nerwów (Transcuteneous Electrical Nerve Stimulation – TENS);
• immersję wodną;
• akupunkturę;
• akupresurę.

Kto stosuje metody niefarmakologicznego łagodzenia bólu?

Są one stosowane przez położną, która odpowiedzialna jest za prowadzenie porodu fizjologicznego lub przez osobę bliską, a w porodzie nieprzebiegającym fizjologicznie przez położną z pomocą osoby bliskiej po poinformowaniu lekarza położnika.

Co ważne, dobór metody uzgadniany jest z rodzącą.

Farmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego

Nie sposób jest nie dostrzec, że większa część rozdziału o łagodzeniu bólu poświęcona jest właśnie metodom farmakologicznym.

Dlaczego?

Myślę, że duża ilość zapisów wynika z dodatkowych obostrzeń, które nałożone są na osoby sprawujące opiekę przy zastosowaniu środków farmakologicznych.

Co więc obejmują farmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego?

• analgezję wziewną;
• dożylne lub domięśniowe stosowanie opioidów;
• analgezję regionalną i miejscową.

Istotny jest przy tym zapis, iż metody te wdrażane są w przypadku braku oczekiwanej skuteczności zastosowanych metod niefarmakologicznych, lub wystąpienia wskazań medycznych do ich zastosowania.

Musisz przy tym wiedzieć, że zastosowanie farmakologicznych metod łagodzenia bólu wymaga wdrożenia indywidualnego schematu postępowania, który będzie odpowiedni do zastosowanej metody i stanu klinicznego rodzącej.

Warunkiem zastosowania tych metod jest uzyskanie od rodzącej pisemnej zgody.  

Zgoda powinna być poprzedzona udzieleniem przez lekarza szczegółowej informacji na temat wpływu danej metody na przebieg porodu i dobrostan płodu, a także wystąpienie możliwych powikłań i skutków ubocznych.

Zastosowanie farmakologicznych metod łagodzenia bólu porodowego wymaga – w czasie stosowania tych metod – nadzoru lekarza położnika i położnej oraz dodatkowego monitorowania rodzącej i płodu obejmującego:

• u rodzącej ocenę funkcji:
  • układu oddechowego, w tym liczby oddechów oraz pulsoksymetrię przez co najmniej 6 godzin od ostatniej dawki stosowanego opioidu, uwzględniającą rodzaj zastosowanego opioidu i drogi jego podania; w uzasadnionych przypadkach obserwacja co najmniej 12 godzin,
  • układu krążenia, obejmującą pomiary ciśnienia tętniczego i tętna nie rzadziej niż co 1 godzinę, a w uzasadnionych przypadkach odpowiednio częściej;
• u płodu – ocenę czynności serca płodu nie rzadziej niż co 15 minut.

* * *

Kochane, miejmy świadomość, że mamy prawo do łagodzenia bólu porodowego.

Co więcej, mamy również prawo do wyboru najlepszej dla siebie metody łagodzenia bólu.

Jeśli metody niefarmakologiczne zawodzą, mamy prawo domagać się skutecznego znieczulenia farmakologicznego.